یوگا چیست؟
یوگا مجموعه‌ای از تمرینات بدنی، تنفسی و تمرکزی است که قدمتی پنج هزارساله در میان هندوان دارد. مهد عرفان و معنویت شرق است. تمرینات بدنی آن نیز به منظور آرامش و برای سهولت اجرای تمرین‌های تمرکزی ابداع شده‌است.
از حدود ۳۰۰۰ سال پیش که یونانیان مسابقات المپیک را اجرا میکردند، غرب نیز بر ورزش‌های بدنی متمرکز بوده است؛اما در سال‌های اخیر، با توجه بیشتر غرب به معنویت، یوگا در کشورهای غربی، به عنوان روشی برای ایجاد تعادل بین تمرین‌های بدنی و ارتقا معنوی رایج و ترکیب این دو باعث به وجود آمدن سبک‌های بین رشته‌ای یوگا در غرب شد. اجرای حرکت‌های یوگا با استفاده از پارچۀ آویزان از سقف یکی از این سبک‌های بین رشته‌ای جدید است.
در قرن ۱۷ میلادی در گزارش‌هایی که از سفر غربی‌ها به هند به دست ما رسیده آمده: یوگی‌ها از طناب برای تمرین‌های معکوس به صورت معلق استفاده میکردند. شواهدی از استفاده از طناب در میان یوگی‌های مایسور هند در دهۀ ۱۸۴۰ موجود است. در عکسی از شالای کریشنا ماچاریا، پدر یوگای مدرن، در سال ۱۹۳۲ طناب‌هایی دیده می‌شود که از سقف آویزان است.
سال ها بعد آینگار، از شاگردان معروف و صاحب سبک وی، در مرکزش در پونا از طناب‌های متصل به سقف و دیوار برای اجرای آساناهای یوگا استفاده کرد. با همه گیر شدن سبک آینگار، استفاده از این طناب‌ها، به خصوص طناب‌های متصل به دیوار، رواج پیدا کرد (اخیراً فرم پیشرفته تری از آن، یوگا وال را در کلاس‌هایی آموزش می‌دهند که تمامی حرکات با استفاده از این طناب انجام می‌شود.
استفاده از پارچه به جای طناب برای اجرای آساناهای یوگا در جهت کاربرد آسان‌تر و تنوع بیشتر این ابزار است. در مطالب بعد در مورد تاریخچه، نصب و استفاده از دو نوع پارچه رایج در سبک‌های اریال یوگا توضیح می‌دهیم.
تاریخچه رقص اریال سیلک
همان‌طور که گفتیم غرب رویکردی فیزیکی به بدن دارد. از طرفی هم، با سرعت تغییر در زندگی و نیاز به تغییر ابزار، از جمله در ورزش، که این تغییر شامل تغییر نگرش و ابزار ورزشی نیز می‌شد. یکی از این نگرش های جدید ورزشی تمرینی با وسیله‌ای است که از جایی آویزان باشد (suspension training)٬ وسایلی مانند بارفیکس، تی آر ایکس، یوگا سویینگ، حلقه، طناب و پارچه های سیرک، وسایل بازی پارک‌ها مثل تاب و میله تعادلی (bar monkey).
از پارچه سیلک اولین بار برای ایجاد تنوع در هنرنمایی‌های سیرک در سال ۱۹۵۹ استفاده شد، اما سال‌ها طول کشید تا در حدود سال ۱۹۹۵ دو هنرمند سیرک آفتاب در یکی از اجراهای‌شان با آن هنرنمایی کردند و موجب رواج آن شدند. کریستوفر هربسون امریکایی، رقصنده و آکروبات‌باز، در سال ۱۹۹۰ شرکت هنرهای نمایشی ضد جاذبه (Anti-gravity) را تأسیس کرد و آکروبات‌بازها، ورزشکاران حرفه‌ای و منتخبان سابق المپیک در شرکت وی برنامه‌های نمایشی اجرا میکردند.
هربسون با یوگا هم آشنا بود و از اوایل دهۀ ۲۰۰۰ تمرین‌های یوگا را با اندکی تغییر و با استفاده از پارچه سیلکی انجام داد که در هنرهای آکروباتیک استفاده می‌شد. وی در سال ۲۰۰۷ سبک ضد جاذبه (Anti-gravity) فیتنس را ابداع کرد. این سبک برگرفته از تمرین‌های یوگا، پیلاتس و تمرین‌هایی با میله در استودیوهای باله و تمرین‌های قدرتی بود.
از آن زمان این پارچه (اریال سیلک) در سبک‌های مختلف و با نام‌های متفاوتی برای تمرین‌های فیزیکی به کار رفته‌است. از سبک‌های معروفی که از این پارچه استفاده می‌کنند میتوان به ضد جاذبه (Anti-gravity) یوگا (Yoga Antigravity)، ایر یوگا (AIR Yoga)، یوگای پرواز (Yoga Flying) و اوناتا اریال یوگا (Yoga Aerial Unnata) نام برد.
اریال سیلک در پیلاتس و فیتنس نیز کاربرد دارد و ایرو پیالتس (Pilates Aero ) اریاالتس (Aerilalates) و ضد جاذبه (Anti-gravity)فیتنس از سبک‌های آن هستند.
اریال یوگا و سویینگ یوگا
همزمان با گسترش وسایل معلق در ورزش و هنرهای نمایشی، به پارچه‌های آویزان از سقف توجه جدیدی شد. آنتونیو کاردناس فیزیوتراپ امریکایی بود که در زمینه کاهش دردهای فیزیکی تحقیق میکرد. قبل از وی نیز بندهایی برای کشش و رهایی ستون فقرات، از جمله گردن، در فیزیوتراپی کاربرد داشت. کاردناس از دهه ۹۰ مشغول امتحان ایده‌هایش برای استفاده بهینه از پارچه برای رهایی ستون فقرات بود تا بالاخره در سال ۲۰۰۱ با استفاده از پارچه چتربازی یوگا سویینگ را ابداع کرد.
وی بعدا به آن پارچه دستگیره‌هایی اضافه و سپس آن را به گونه‌ای طراحی کرد که محل تماس پارچه با بدن نرم‌تر باشد و بدن راحت‌تر روی آن قرار بگیرد. در سال ۲۰۰۷ یوگا سویینگ با یک نمایش تلویزیونی به مردم بیشتر شناسانده‌شد. در سال ۲۰۱۰ نیز شرکت تولیدکننده ابزار آن نام خود را از یوگا سویینگز به امنی جیم تغییر داد. اگرچه اسم پارچه‌ها یوگا سویینگ باقی ماند.
هدف کاردناس ساختن وسیله‌ای برای پیشگیری از درد کمر و گردن، یا کاهش آن بود، ولی به چیزی بیشتر از آن دست یافت و یوگا سویینگ به وسیله‌ای برای تمرینات کششی و قدرتی و بهترین وسیله برای معکوس تراپی (therapy inversion) تبدیل شد، یعنی حرکات جدیدی برای کاهش فشار بر ستون‌فقرات با استفاده از نیروی جاذبه زمین و وزن بدن ایجاد شد. پس از رایج شدن یوگا سویینگ، کارگاه‌های دیگری نیز در نقاط دیگر جهان، از جمله گروتونیکس (Gravotonics)، شروع به تولید آن کردند اما همچنان شرکت امنی جیم پیشتاز در زمینه ایده‌های تازه و ایجاد تنوع در این وسیله و پایه‌های نصب سویینگ است.
تمرین‌های اریال یوگا و سویینگ یوگا
از یوگا سویینگ نیز میتوان در سبک‌های مختلف اریال یوگا استفاده کرد. اجرای آساناهای یوگا با اریال سیلک و یوگا سویینگ تشابه زیادی با هم دارد. بسیاری از تمرین‌های آن دو به یک شکل با هر دو پارچه انجام و گاهی مرز بین آن‌ها کم‌رنگ می‌شود. ولی به دلیل تفاوت در نوع وسیله، نصب، کاربرد و تاریخچه‌های‌شان، برخی از تمرین‌ها به‌صورت متفاوت انجام می‌شود.
تمرین‌هایی که با اریال سیلک اجرا می‌شود معمولا شباهت بیشتری به هنرهای نمایشی دارد. در برخی سبک‌ها می‌بینیم که برای اجرای تمرین‌های آن بدن به گونه‌ای می‌چرخد که پارچه محکم دور بدن بپیچد و بدن را در وضعیتی ثابت به صورت معلق نگه دارد.(شبیه نمایش‌های سیرک). همچنین، در بسیاری از تمرین‌ها با چرخش بدن و تغییر طرز پیچیدن پارچه به دور آن از وضعیتی به وضعیت دیگر می‌رویم.
در حالی که تمرین‌هایی که با یوگا سویینگ اجرا می‌شود بیشتر شبیه تمرین‌هایی است که با طناب یوگا در سبک آینگار انجام می‌شود. برخی مرکزها و تولیدکنندگان یوگا سویینگ آن را ننوی یوگا (Hammock Yoga) و یوگا تراپیز (Trapeze Yoga) نیز می‌نامند. برای روشن‌تر شدن موضوع در زیر به جنس، نحوه نصب و استفاده از این دو وسیله می‌پردازیم.
سویینگ؛ جنس، نحوه نصب و استفاده
واژۀ سویینگ به معنی تاب است. سویینگ مانند تاب از سقف، میله بارفیکس، درخت یا سازه محکم دیگری آویزان می‌شود و شخص به کمک آن ورزش میکند. پارچه یوگا سویینگ از جنس پارچه چتر نجات است. این پارچه بسیار محکم است و خاصیت کشسانی ندارد. پهنای پارچه سویینگ حدود ۱.۵ متر و طول آن حدود ۲.۵ متر است و با دو قالب یا کارابین در دو سر آن به نوارهایی وصل می‌شود که از سقف یا وسیله دیگری آویزان است.
۲ هندل، با ۳ دستگیره در هر کدام از آن‌ها با ۳ ارتفاع، برای گرفتن دست یا قرار دادن پا از اطرف سویینگ آویزان است. دو نوار آویزان از سقف به‌صورتی دوخته شده است که خانه‌هایی برای اتصال قالب یا کارابین به سویینگ و هندل‌ها ایجاد میکند. بدین ترتیب ارتفاع سویینگ و هندل‌ها بنا به نوع و شدت تمرین و قد شخص تنظیم می‌شود. قابلیت تغییر ارتفاع سویینگ و هندل‌ها تنوع بسیاری در تمرین‌ها ایجاد میکند.
کاربرد و تمرین‌های سویینگ
ارتفاع بسیار پایین آن برای کشش گردن مناسب است، کمی بالاتر مناسب حرکت‌های نشسته و چهار دست وپا و برخی وضعیت‌های ایستاده، و ارتفاع در سطح لگن آن برای برخی دیگر از تمرین‌های ایستاده، معلق و معکوس مناسب است. بدین ترتیب در ارتفاع‌های مختلف تمرین‌های مختلف خواهیم داشت.
علاوه بر قابلیت تغییر ارتفاع در سویینگ، استفاده از پارچه یا ست هندل‌ها به طور جداگانه، یا ترکیبی از پارچه و هندل نیز ممکن است. مثلا میتوان آساناها را فقط با استفاده از هندل‌ها کششی‌تر و قدرتی‌تر انجام داد. یا از پارچه به عنوان ساپورت و برای دادن آگاهی استفاده و برای کشش و قدرت بیشتر نیز به پارچه بسنده کرد.
که میتوان از پارچه آویزان شد، پاها را در جفت هندلی که در یک سطح است گذاشت و با دست‌ها هندل های سطح دیگر را گرفت. استفاده از پارچه و هندل‌ها به طور مجزا یا با هم تنوع تمرین‌هایی را بیشتر میکند که میتوان با این وسیله انجام داد.
ماهیت این وسیله امکان اجرای تمرین را با شدت‌های مختلف فراهم می‌آورد: از تمرین‌های احیا کننده (restorative) تا تمرین‌های قدرتی و تمرین‌هایی بین این دو نوع. همچنین، تنوع اجرای آسانا با سویینگ به مربی امکان آموزش همزمان شاگردانی را با سطح‌های متفاوت، و تغییر تمرین برای کسانی می‌دهد که مشکلات جسمی دارند. مثال: پای خم را در جانوشیرشاسانای معلق میتوان داخل پارچه یا در هندل گذاشت و کسی که مشکل زانو دارد بهتر است پایش را در هندل پایین بگذارد تا فشاری به مفاصلش نیاید.
همه چیز تا جنس پارچه اریال
جنس پارچه اریال سیلک ابریشم مصنوعی است. این پارچه نرم و کمی کش می آید. بر خلاف پارچه سویینگ که دوام زیادی دارد، پارچه سیلک پس از چند سال، باتوجه به مقدار استفاده آن، نیاز به تعویض دارد. پهنای این پارچه تقریبا دو برابر پهنای پارچه سویینگ (حدود ۳ متر) و طول آن معموال بین ۳.۵ تا ۹ متر است.
اگر طول پارچه کافی باشد، اضافه‌های آن از دو طرف آویزان می‌شود و گره می‌خورد و حلقه کوچکی برای گرفتن دست یا قرار دادن پا ایجاد می‌شود. ارتفاع این پارچه را نمی‌توان تغییر داد و معمولا کمی بالاتر از مفصل هیپ (محل اتصال استخوان ران به لگن) قرار می‌گیرد. البته میتوان آن را در ارتفاع‌های متفاوت از زمین آویزان کرد، ولی فرصت تغییر ارتفاع آن به دلیل زمان‌بر بودن در کلاس وجود ندارد. به همین دلیل معمولا آن را در ارتفاع هیپ نصب می‌کنند تا بیشترین کاربرد را داشته باشد.
جنس نرم پارچه و پهنای بیشتر آن به نسبت سویینگ فشار بر پوست و بدن شخص را کاهش می‌دهد. البته به دلیل همین تفاوت جنس پارچه، سویینگ محکم‌تر و با دوام‌تر است. این فرق‌ها باعث تفاوت در نحوه اجرای برخی از تمرین‌ها با این دو نوع پارچه می‌شود. گرچه بسیاری از تمرین‌ها را میتوان با هر دو انجام داد؛ اما پهنای بسیار و یکپارچه بودن پارچه سیلک، برخی تمرین‌ها را لذت بخش‌تر میکند. از طرفی هم وجود دستگیره‌ها در سویینگ اجرای برخی تمرین‌ها را آسان‌تر میکند.
همچنین، امکان تنظیم ارتفاع سویینگ اجرای تمرین‌های نشسته و ایستاده را ممکن میکند که با سیلک نمی‌توان انجام داد. البته برای اجرای این تمرین‌های نشسته و ایستاده میتوان به جای قرار گرفتن بدن بر زمین بر پارچه، هم سیلک و هم سویینگ، نشست یا ایستاد و تمرین را به صورت معلق در فضا انجام داد.
از فواید اریال سیلک اگرمی‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انعطاف
- تمرکز
- عضله‌سازی
- کاهش استرس
مربیان اریال
مربیان اریال یوگا، هم سویینگ و هم سیلک، باید دوره مربی‌گری در سبک و وسیله انتخابی خود را بگذرانند تا به‌طور ایمن شاگردان را راهنمایی کنند. از آنجایی که در این سبک‌ها تمرین‌های معلق و معکوس نیز انجام می‌شود، مسئلە حرفه‌ای بودن مربی و حفظ امنیت بسیار مهم است.
لازم است بدانیم هنگام اجرای حرکات معکوس با این دو پارچه شدت‌جریان خون به سمت سر بیش از زمانی است که روی زمین انجام می‌دهیم. رعایت نکردن موارد منع آساناهای معکوس با پارچه پرخطرتر از روی زمین است. سردرد، فشار خون بالا، فشار چشم و بارداری از موارد منع حرکات معکوس با پارچه است. مربیان هر کدام از این سبک‌ها می‌آموزند که چگونه از دانسته‌های‌شان استفاده و شاگردان را هدایت کنند تا تمرینی دلنشین و بی‌خطر انجام دهند.
ما در لیدی‌پاد، دوره اریال سیلک را با استانداردهای جهانی برگزار می‌کنیم؛ جهت رزرو کلاس همین‌جا کلیک کنید.
